सुदानमधील वर्तमान रक्तपात आणि भारतीय इतिहासातील आक्रमकांचे जनसंहार

राजेश गायकर : पनवेल

आज सुदानमध्ये सुरू असलेल्या दोन लष्करी जनरल यांच्यातील सत्तासंघर्षाने तेथील सामान्य नागरिकांचे जीवन अक्षरशः नरक बनवले आहे. आंतरराष्ट्रीय प्रसारमाध्यमांमध्ये दररोज दिसणारे व्हिडिओ आणि बातम्या मन सुन्न करतात. दीड लाखांहून अधिक नागरिकांचा बळी गेला असल्याची प्राथमिक माहिती उपलब्ध आहे. सामूहिक हत्या, महिलांवरील अत्याचार आणि मोठ्या प्रमाणावरील विस्थापन यामुळे जगातील मानवी हक्कांचे हे मोठे उल्लंघन ठरले आहे. सत्ता आणि वर्चस्वाच्या या लढाईत निष्पाप नागरिक क्रूरतेचे बळी ठरत आहेत.
या वर्तमान संकटाकडे पाहताना, भारतीय इतिहासातील काही अत्यंत रक्तरंजित कालखंडाची आठवण येते विशेषतः इस्लामी आक्रमणांचा काळ. सुदानमध्ये सध्या जे क्रौर्य केवळ सत्ता हस्तगत करण्याच्या उद्देशाने घडत आहे, तशाच प्रकारचा जनसंहार आणि अत्याचार एकेकाळी भारतीयांनी धार्मिक कट्टरता आणि राजकीय वर्चस्वाच्या नावाखाली अनुभवला होता.

१. भारतीय इतिहासातील जनसंहाराचा दुर्दैवी वारसा
भारतावर इ.स. ७१२ मध्ये मोहम्मद बिन कासिमच्या सिंधवरील पहिल्या आक्रमणापासून ते मुघल साम्राज्याच्या स्थापनेपर्यंत (इ.स. १५२६) अनेक इस्लामी आक्रमकांनी सातत्याने हल्ले केले. या आक्रमकांचा उद्देश केवळ लूट किंवा भूभाग जिंकणे नव्हता, तर अनेकदा यात गैर-इस्लामी (हिंदू) जनतेचा छळ आणि धर्माचे वर्चस्व स्थापित करणे हा प्रमुख भाग होता.
इतिहासकार आणि संशोधकांचे धक्कादायक आकडे:
या जनसंहाराची व्याप्ती किती मोठी होती, याचा अंदाज घेण्यासाठी काही इतिहासकारांचे आकडे महत्त्वपूर्ण ठरतात, जरी त्यांची अचूकता वादातीत असली तरी:

• के. एस. लाल*(K. S. Lal): त्यांनी ‘Growth of Muslim Population in Medieval India’ या पुस्तकात इ.स. १००० ते १५२५ या कालखंडातील इस्लामी आक्रमणे आणि संबंधित कारवायांमध्ये भारतात ६० ते ८० दशलक्ष (सहा ते आठ कोटी) लोक मृत्युमुखी पडले असावेत असा अंदाज व्यक्त केला आहे. हा आकडा तत्कालीन भारतीय उपखंडातील लोकसंख्येच्या तुलनेत अत्यंत मोठा होता.
  
• या अंदाजानुसार, केवळ महमूद गझनवीच्या १७ स्वाऱ्यांमध्येच सुमारे २० लाख लोक मारले गेले असावेत.
  इतर ऐतिहासिक नोंदींमधील क्रूरतेची अन्य काही उदाहरणे
  अलाउद्दीन खिलजीने इ.स. १३०३ मध्ये चित्तोडच्या वेढ्यानंतर ३०,००० हिंदूंची कत्तल करण्याचा आदेश दिले होते.
  तैमूर लंगने इ.स. १३९८ मध्ये दिल्लीवर हल्ला करण्यापूर्वी आपल्या सैन्यातील १ लाख हिंदू कैद्यांना बंडखोरीच्या भीतीने ठार मारले.
  महान (?)अकबर ने इ.स. १५६८ मध्ये चित्तोडगढवर विजय मिळवल्यानंतर तेथील ३०,००० नागरिकांची कत्तल केली.
  बहमनी सुलतानाने १४ वे शतकात दरवर्षी किमान १ लाख हिंदूंना ठार मारण्याचे लक्ष्य ठेवल्याची नोंद आहे.

२. अत्याचाराचे तुलनात्मक स्वरूप
आज सुदानमध्ये ज्या प्रकारची क्रूरता आणि अत्याचार नागरिकांवर होत आहे, त्याचे आणि मध्ययुगीन भारतातील अत्याचारांचे स्वरूप अनेक बाबतीत समान होते:
सामुदायिक हत्याकांड : सुदानमध्ये जसे वांशिक गटांना लक्ष्य केले जात आहे, तसेच आक्रमकांनी भारतात शहरे आणि किल्ल्यांवर विजय मिळवल्यानंतर मोठ्या प्रमाणावर सामूहिक कत्तली घडवून आणल्या, ज्यामुळे लोकांमध्ये प्रचंड दहशत निर्माण झाली.
गुलामगिरी : मध्ययुगीन आक्रमक विजयी प्रदेशातील हिंदू स्त्रिया आणि पुरुषांना मोठ्या संख्येने गुलाम बनवून मध्य आशिया आणि परदेशातील बाजारपेठांमध्ये विकत असत.
धार्मिक अत्याचाराचे स्वरूप: सुदानमध्ये जातीय संघर्ष आहे, तर भारतात मंदिरांचा विध्वंस करणे, सक्तीचे धर्मांतर करणे आणि नागरिकांना कठोर जिझिया कर लादणे हे धार्मिक अत्याचाराचे मुख्य स्वरूप होते.
सार्वजनिक दहशत:
सुदानमध्ये लष्करी गट जसे नागरिकांमध्ये दहशत निर्माण करत आहेत, तसेच ऐतिहासिक आक्रमकांनीही प्रचंड रक्तपात करून आणि क्रूर शिक्षा देऊन प्रस्थापित राजकीय सत्तेला आव्हान देणाऱ्यांमध्ये भीती निर्माण केली.
३. इतिहासातील वेदना आणि वर्तमान धडा :
सुदानमधील सध्याची परिस्थिती केवळ मानवी हानीचा आलेख नाही, तर ती एका शाश्वत आणि दुर्दैवी ऐतिहासिक सत्याची आठवण आहे: जेव्हा सत्ता आणि विचारधारेचा संघर्ष मानवी मूल्यांपेक्षा मोठा होतो, तेव्हा सामान्य नागरिकच सर्वात मोठी किंमत चुकवतात.
आज सुदानमध्ये जे घडत आहे, ते एकेकाळी भारताने भोगलेल्या क्रूर जनसंहाराचेच आधुनिक रूप आहे. इतिहासातील हे रक्तरंजित धडे विसरून चालणार नाही. आंतरराष्ट्रीय समुदायाने सुदानमधील अत्याचारांना त्वरित थांबवण्यासाठी सक्रिय पाऊले उचलणे आणि भविष्यात कोणत्याही धर्माच्या किंवा सत्तेच्या नावाखाली असा जनसंहार होऊ नये यासाठी मानवी हक्कांचे रक्षण करणे आवश्यक आहे.