रोहा : समीर बामुगडे
रायगड जिल्ह्यातील रोहा तालुक्यात वसलेली धाटाव एमआयडीसी एकेकाळी औद्योगिक प्रगतीचे आदर्श केंद्र मानले जात होते. परंतु आज, हीच वसाहत स्थानिकांसाठी जणू मृत्यूचे कुरण ठरू लागली आहे. कारखान्यांतून निघणाऱ्या रसायनांनी भूमी आणि पाण्याला विषारी बनवले आहे, तर वातावरणात मिसळणाऱ्या धुरामुळे श्वास घेणेही जीवघेणे झाले आहे.
दुर्घटनांची मालिका: मृत्यूचे खेळ चालूच
धाटाव एमआयडीसीत अपघातांचा आलेख थांबण्याचे नाव घेत नाही. साधना नायट्रोकेमच्या भीषण स्फोटात कामगारांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली. काही महिन्यांपूर्वीच एका अन्य कारखान्यात लागलेल्या आगीत संपूर्ण गोदाम भस्मसात झाले. या घटनांमुळे औद्योगिक सुरक्षेची पोकळ व्यवस्था उघड झाली आहे. कामगारांना सुरक्षितता उपकरणे उपलब्ध नाहीत, कारखान्यांमध्ये बेसिक सुरक्षा उपाय योजनाही नाहीत, आणि या सगळ्याची किंमत स्थानिकांनी आपल्या प्राणाने मोजावी लागत आहे.
प्रदूषणाचे महायुद्ध
एमआयडीसीमधील रसायने पाण्यात मिसळून भूमीला नापीक करत आहेत. रोहा परिसरातील जलस्रोत रासायनिक घाणीने भरले असून नागरिकांना पिण्यासाठी स्वच्छ पाणी मिळणेही कठीण झाले आहे. पाण्यामुळे पोटाचे विकार, कर्करोग आणि त्वचाविकार बळावले आहेत. हवेत मिसळणाऱ्या विषारी वायूंनी श्वसनाच्या समस्या निर्माण केल्या आहेत. या भागातील मृत्यूंच्या प्रमाणात अचानक वाढ झाली असून यामागील मूळ कारण म्हणजे प्रदूषण. स्थानिक लोकांचे आरोग्य धोक्यात आहे आणि प्रशासनाने या धोक्याकडे कानाडोळा केला आहे.
औद्योगिक आतंकवाद?
धाटाव एमआयडीसी आता विकासाचे केंद्र राहिले नाही; ती औद्योगिक आतंकवादाचे उदाहरण ठरली आहे. कारखान्यांचे बेकायदेशीर वर्तन, नियमांचा भंग, आणि स्थानिकांच्या आरोग्यावर होणारे परिणाम यामुळे हा परिसर जणू नरककुंड बनला आहे. नागरिकांची आयुष्ये उद्ध्वस्त होत असताना उद्योग मालकांच्या तिजोऱ्या मात्र भरत आहेत.
प्रशासनाचा पळपुटेपणा
स्थानिकांच्या तक्रारींवर प्रशासन झोपेत असल्यासारखे वागत आहे. फक्त कागदोपत्री तपास आणि प्रलंबित फाईलींमुळे ठोस उपाययोजना होताना दिसत नाहीत. प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या कोणत्याही सूचना याठिकाणी पाळल्या जात नाहीत, आणि याचा थेट परिणाम लोकांच्या जीवनमानावर होत आहे.
नागरिकांचा कडेलोट
रोहा तालुक्यातील नागरिक आता संतप्त आहेत. “आम्ही आमची भूमी दिली उद्योगांसाठी, परंतु त्याऐवजी आम्हाला विषारी पाणी, खराब हवा आणि मृत्यू मिळाला,” असे स्थानिकांचे म्हणणे आहे. आंदोलनाचे स्वरूप दिवसेंदिवस तीव्र होत आहे. जर प्रशासनाने प्रदूषणावर नियंत्रण ठेवले नाही आणि कारखानदारांवर कारवाई केली नाही, तर या भागात मोठ्या प्रमाणावर बंड होईल, असा इशारा नागरिक देत आहेत.
तज्ञांचे इशारे
पर्यावरण तज्ञांच्या मते, धाटाव एमआयडीसी हा प्रदूषणाचा भस्मासूर झाला आहे. जर तातडीने पावले उचलली नाहीत, तर येथील पर्यावरणीय व्यवस्थेचा नाश होईल. सरकारने तातडीने उपाययोजना आखून सांडपाणी व्यवस्थापन, कचऱ्याचे नियोजन, आणि कारखान्यांवर कडक नियम लागू करायला हवेत. अन्यथा, येथील परिस्थिती हाताबाहेर जाईल.
शेवटचा सवाल
धाटाव एमआयडीसी ही विकासाची संधी राहिली नाही, ती विनाशाची कहाणी झाली आहे. औद्योगिक प्रगतीची किंमत जर सामान्य लोकांनी आपल्या जीवाने मोजावी लागत असेल, तर ही प्रगती शून्य आहे. यासाठी त्वरित पावले उचलणे ही वेळेची गरज आहे. अन्यथा, इतिहास या परिसराला विकासाच्या नावाखाली झालेल्या विनाशाचे स्मारक म्हणून ओळखेल.
धाटावच्या हवेत विष आहे, पाण्यात मृत्यू आहे, आणि जमिनीत फक्त विनाश आहे. प्रशासन, उद्योगपती आणि नागरिक यांना एकत्र येऊन यावर उपाय काढायलाच हवा – आज, नाहीतर कदाचित कधीच नाही.
Be First to Comment